نوجوانی سنی است که طی آن تغییرات عمده ای چه از لحاظ روحی و چه از لحاظ جسمی در افراد ایجاد می شود و به نوعی مرحله تغییر و گذر از کودکی به دوران بلوغ است.
تغییرات جسمی در دوره بلوغ با وجود این که طبیعی و موقتی هستند و در مرحله ای تمام م شوند اما چون به قدر کافی سریع ، ناگهانی و شدید هستند ، سبب تغییر رفتار ، نگرش و شخصیت نوجوان می شوند .
وقتی نوجوانان به سن بلوغ می رسند، بهداشت شخصی باید یکی از مهم ترین اولویت های آن ها باشد.
آموزش بهداشت شخصی به نوجوانان، مسئولیت بزرگی است که در مرحله اول به عهده والدین می باشد. علاوه بر آن، مدرسه هم نقش مهمی را در این زمینه بر عهده دارد.
- والدین و معلمان که با نوجوانان سرو کار دارند، باید درباره این تغییرات با نوجوانان خود صحبت کنند و تغییرات انجام گرفته در دوران نوجوانی را برای آنها بازگو کنند. لحن گفتگو با نوجوان باید صمیمانه و دوستانه باشد تا آنها به راحتی آن را بپذیرد.
- والدین پس از بازگو کردن تغییرات طبیعی بدن در دوران نوجوانی، لیستی از وسایل بهداشتی که نوجوان در این دوران به آنها احتیاج دارد را تهیه کنند و در اختیار او قرار دهند، وسایلی مانند تیغ، مواد ضدتعریق و خوشبوکننده زیر بغل، ریش تراش برای آقا پسرها و نوار بهداشتی و لباس زیر مناسب برای دختر خانم ها و ... ، زیرا ممکن است که در اوایل بازگو کردن احتیاجشان به این وسایل برای نوجوانان کمی سخت باشد، بنابراین والدین باید قبل از بازگو کردن احتیاج آنها، این وسایل را در اختیارشان قرار دهند.
- توصیه دیگر آنکه والدین ، کار با وسایل بهداشتی را به نوجوانان خود آموزش دهند تا مشکلی حین استفاده برای آنها پیش نیاید؛ مثلا چگونگی استفاده از تیغ را که برای از بین بردن موهای زائد استفاده می شود به آنها آموزش دهند تا مشکلاتی مانند جوش و زخم در اثر عدم آگاهی کافی برایشان ایجاد نشود.
- تشویق در استفاده کردن وسایل بهداشتی از طرف والدین باعث می شود تا آنها هم نظافت شخصی را در زندگی خود رعایت کنند.
- مهترین کاری که والدین باید انجام دهند این است که با نوجوان خود صادق باشند و در عین حال ظرافت های گفتاری و رفتاری لازم را نیز به کار برند؛ برای مثال اگر پدر و مادری متوجه شوند که نوجوان خود بوی عرق می دهد به او گوشزد نکنند،تا در بیرون از منزل مورد تمسخر دوستان خود قرار نگیردو دچار سرخوردگی نشود.
رعایت مسائل بهداشتی در زمینه های زیر در دوران نوجوانی بسیار لازم و ضروری می باشد :
1- دوش گرفتن: در دوران کودکی عرق کردن منجر به بدبو شدن کودک نمی شود، اما با تغییرات جسمی که طی دوران بلوغ در نوجوانان رخ می دهد، بوی عرق بدبو می شود و فرد نیاز دارد که هر روز دوش بگیرد و از مواد خوشبوکننده و ضدتعریق استفاده کند.
2- بهداشت دهان و دندان: در دوران نوجوانی نظر دیگران برای نوجوان بسیار حائز اهمیت است، یعنی برای نوجوان مهم است که در جامعه و در میان دوستان و آشنایان، چگونه به او می نگرند.
حفظ بهداشت دهان و دندان، گام مهمی در افزایش کیفیت این نگاه به نوجوان می باشد. اگر او دهان و دندانی کثیف و نامرتب داشته باشد، بسیاری از موقعیت های دوست یابی خود را از دست می دهد و با مشکل روبرو می شود. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان سبب خوشبو شدن دهان شده و توجه دیگران به او جلب خواهد کرد.
3- زدودن موهای زائد: اصلاح موی صورت در نوجوانان سبب تمیز به نظر رسیدن آنها می شود. همچنین آموزش چگونگی زدودن موها زائدی که در زیر بغل و کشاله ران ها می روید، از موارد ضروری محسوب می شود.
4- پوشیدن لباس های تمیز و مرتب: تعویض لباس های بدبو و کثیف و پوشیدن لباس های تمیز از موارد ضروری است که نوجوانان باید آن را در نظر بگیرند. والدین باید به نوجوانان خود آموزش دهند که پس از سن بلوغ، لباس های زیر خود را با آب و مواد شوینده بشویند و در حفظ نظافت لباس هاس زیر خود کوشا باشند. در غیر این صورت بیماری های قارچی به سراغ آنها خواهد امد و اندام های تناسلی آنها را دچار مشکل می کند.
5- رعایت نظافت پوست و مو: در طی دوران نوجوانی، غده های چربی که در سراسر بدن قرار گرفته اند، شروع به ترشح چربی از منافذ پوست می کنند. همزمان با قرارگیری چربی بر روی پوست، برخی باکتری هایی که در اطراف ما قرار دارند، بر روی پوست قرار می گیرند تا از این چربی ها برای تغذیه خود استفاده کنند. بنابراین علاوه بر چرب شدن پوست، بوی نامطبوعی (که حاصل تغذیه باکتری ها از عرق می باشد) هم از آن متصاعد می شود. بنابراین نظافت پوست و استحمام، از فعالیت های مهم و ضروری در دوران بلوغ و پس از آن محسوب می شود.
برای شستن موهای سر خود، در ابتدا باید جنس موهای خود را تشخیص داده و سپس در انتخاب شامپوی متناسب با آن اقدام کنید.
برس و شانه کردن موها هم سبب افزایش جریان خون در پوست سر می شود و مشکلاتی مانند شوره سر را تا حدی کاهش می دهد.